De vroege overgang, ofwel prematuur ovarieel insufficientie (POI), is het uitblijven van de menstruatie voor het veertigste levensjaar. Ongeveer 1 op de 100 vrouwen komt in de overgang voor haar veertigste jaar, 1 op de 1000 zelfs voor haar dertigste jaar. 

Waardoor ontstaat het?

Er bestaan verschillende oorzaken van een te vroege overgang:

• Beschadiging of verwijdering van de eierstokken, door bijvoorbeeld kanker of endometriose.
• Sommige enzymafwijkingen. Sommige ziekten waarbij een eiwit – een bouwstof voor het lichaam – ontbreekt, veroorzaken een hoger risico op een te vroege overgang. Deze ziekten geven klachten vanaf de geboorte of vanaf het begin van de puberteit, en zijn dus al bekend in de kindertijd. Het is dus geen oorzaak voor een onverwachte vroege overgang.
• Sommige afwijkingen aan de chromosomen. Chromosomen dragen onze erfelijke informatie. Ze bevinden zich in alle cellen van het lichaam. De kans dat het om een chromosoomafwijking gaat is bij vrouwen met familieleden die ook te vroeg in de overgang zijn gekomen wel 13 procent.
• DNA-afwijkingen. Chromosomen zijn opgebouwd uit DNA. Soms ontbreekt er een stukje DNA (deletie) of is het DNA zodanig veranderd dat het niet meer normaal werkt (mutatie). De kans dat een vrouw met POI draagster is van een genafwijkingen is bij vrouwen met familieleden die ook te vroeg in de overgang zijn gekomen 8-12 procent.
• Erfelijkheid. Wanneer in uw familie meerdere vrouwelijke familieleden te vroeg in de overgang komen, spreekt men van familiaire POI. Ook als het erfelijkheidsonderzoek geen afwijkingen aangeeft, is het waarschijnlijk dat er toch ergens een verandering in het erfelijk materiaal is opgetreden. Zo kan deze vorm van POI doorgegeven worden van moeder op dochter, en waarschijnlijk ook van vader op dochter. 
• Sommige auto-immuun ziekten. Een auto-immuun ziekte is een afwijking van het afweersysteem, waarbij deze op hol slaat en zich tegen de eigen organen richt. Bekende auto-immuunziekten zijn bijvoorbeeld diabetes type I, sommige schildklierziekten, lupus, sommige bijnierziekten en reuma. Wanneer een vrouw die te vroeg in de overgang is, ook één van deze ziekten heeft, dan kan dat erop wijzen dat de vroege overgang een uiting is van een auto-immuunziekte.

Bij ongeveer 70 procent van de vrouwen wordt de oorzaak van de vroege overgang niet gevonden.

Wat kun je er zelf aan doen?

Als je last hebt van POI, dan is het extra belangrijk goed voor jezelf te zorgen. Zorg voor een gezond voedingspatroon, beweeg en zorg dan met name voor genoeg belasting van je botten, door bijvoorbeeld te wandelen, en neem op tijd rust. Verder is het belangrijk te kiezen voor voedingssupplementen die met name je vitamine D en magnesium aanvullen. Deze vitamine en mineraal zijn belangrijk voor sterke botten.

Vervroegde overgang is behoorlijk ingrijpend voor elke vrouw. Maar als POI betekent dat je jouw kinderwens niet in vervulling kunt laten gaan, dan hakt het er echt in. Begeleiding kan je helpen om te gaan met de emoties.

Behandeling

Bij een vervroegde overgang neemt het risico op osteoporose, hart- en vaatziekten, dementie en vaginale atrofie toe. Om die reden krijgen de meeste vrouwen die te vroeg in de overgang komen hormoonsuppletie. In het geval van vervroegde overgang door hormoon gevoelige kanker of endometriose vindt behandeling altijd plaats in overleg met de behandelend arts.

Vermoed je dat jijzelf last hebt van een vervroegde overgang, neem dan contact op met de huisarts of gespecialiseerde vrouwenarts/gynaecoloog.